Verwachting wespenoverlast 2024

Tijdens het begin van de zomer worden de wespennesten weer actief. Onze hulplijn voor het bestrijden of verwijderen van de wespennesten kan op een mooie zomerdag opeens te maken krijgen met extreme drukte.

Hoe zijn de aantallen te voorspellen?

Ieder jaar analyseren wij de hoeveelheid meldingen die bij ons binnenkomen in samenhang met de volumes aan afspraken die wij verzorgen. Deze cijfers koppelen wij aan de klimatologische omstandigheden van het voorgaande jaar en het lopende jaar. Om een goede vergelijking te maken verzamelen wij eveneens soortgelijke gegevens van onze partners.

Ook andere natuurlijke omstandigheden nemen wij mee in onze analyses. Denk hierbij aan de opkomst van de Franse Veldwesp en de Hoornaar, maar ook de afname van het bijenbestand en andere insecten die een rol spelen bij de overlevingskans van wespenkoninginnen. 

Welke factoren hebben invloed?

Een wespennest heeft enkel kans van slagen wanneer de koningin de winter en het voorjaar overleeft en in staat is om de eerste werkzaamheden van het nest te voltooien.

Hieronder vertellen wij meer over de factoren die hierop van invloed zijn. Het gaat dan uitsluitend over de voor ons meest bekende wespensoorten, namelijk de Duitse Wesp (Vespula Germanica) en de Gewone Wesp (Vespula Vulgaris)

Temperatuur en weersomstandigheden 

De temperatuur en de weersomstandigheden spelen een cruciale rol bij de overlevingskans van wespenkoninginnen. Het aantal wespennesten wordt namelijk bepaald door het aantal koninginnen. Ieder wespennest heeft maar één koningin. Ieder seizoen kent zijn gevaren voor een nieuwe generatie. Wij nemen daarom alle seizoenen onder de loep. 

Voorjaar

De koningin ontwaakt uit haar winterslaap wanneer het meerdere dagen achtereen warm is. Als ze eenmaal wakker is gaat ze niet meer opnieuw terug in winterslaap. Ze moet het dus op dat moment doen met de omstandigheden die haar op dat moment gegund worden door de natuur. De koningin is in deze fase nog zeer zwak terwijl ze tegelijkertijd een hoop werk moet verrichten om een nieuw wespennest op gang te brengen.

Koudegolf

Zodra in deze fase tóch weer een koudegolf ontstaat of een agressief weertype met veel storm en regen, dan kan dit zeer bedreigend zijn voor haar overlevingskans. Heftige klimatologische schommelingen op het moment dat de koninginnewespen nét wakker zijn hebben dus veel impact op het aantal wespennesten die we in de zomer kunnen verwachten. Het seizoen 2021 is een goed voorbeeld hiervan.

Zomer

Wanneer de koningin het gelukt is de eerste nakomelingen (de werksters) tot ontwikkeling te brengen, dan is de grootste horde achter de rug. Ze hoeft zich vanaf dit moment enkel bezig te houden met het leggen van nieuwe eitjes. De werksters zorgen voor de bouw van het nest en het voedsel voor de larven. De koningin zit vanaf dat moment veilig in de kern van het nest.

Hoe beter de werksters hun werk kunnen doen hoe groter het nest zal worden tijdens de zomer. Hoe groter het nest wordt, hoe meer succes kan worden verwacht tijdens de paringsvlucht in het najaar. Hieronder vertellen wij meer over deze fase (herfst)

Grootste bedreiging tijdens de zomer is de mens

Tijdens de zomer is de grootste bedreiging de mens. Veel wespennesten zitten op plekken waar bewoners of voorbijgangers er last van hebben. Wespen kunnen ook gevaarlijk zijn voor ons. Ieder jaar zijn er weer voorbeelden van nare ongelukken. Veel bewoners laten het wespennest daarom uit voorzorg bestrijden.

Tijdens een mooie zomer met veel zon worden meer wespennesten opgemerkt door bewoners omdat ze in hun tuin willen genieten van het mooie weer. Daarom worden er tijdens een mooie zomer meer wespennesten bestreden. Dit is natuurlijk van invloed op de aantallen van het volgende seizoen.

Mooie zomer zorgt voor grotere nesten

Een mooie zomer brengt echter ook tot gevolg dat er veel andere insecten en zoetigheden beschikbaar zijn voor de wespen. Dit zorgt op zijn beurt weer voor extra groei van de wespennesten die niet bestreden worden. In hoeverre deze compensatie van factoren van invloed zijn op een volgende generatie is helaas moeilijk te berekenen.

Combinatie goed voorjaar / slechte zomer

Wespenoverlast wordt door ons meestal rond medio augustus ondervonden. De reden hiervoor kunt u lezen op onze algemene pagina over wespenopverlast. 

Wanneer een gunstig voorjaar zorgt voor veel wespennesten die tijdens de zomer minder worden opgemerkt door matige weersomstandigheden, dan kan er veel overlast worden verwacht in de loop van augustus en september. 

Herfst

Rond september-oktober wanneer het wespennest al volledig tot ontwikkeling is gebracht, komen de vruchtbare vrouwtjes en de mannetjes uit de laatste poppen tevoorschijn om te paren. Het succes van deze paringsvlucht is van grote invloed op het volgende seizoen. 

Hoe meer mannetjes en vruchtbare vrouwtjes (nieuwe koninginnen) geproduceerd worden in deze fase, hoe meer paringen tot stand komen. De bevruchte vrouwtjes zoeken na de paring een plek om te overwinteren. De mannetjes gaan allen dood.

Het zal misschien vreemd klinken, maar slechte weersomstandigheden kunnen in deze fase gunstig uitpakken voor de totstandkoming van nieuwe generaties. We hebben hierboven gelezen dat de mens een grote bedreiging vormt vanwege de overlast die een wespennest veroorzaakt en de bestrijdingsacties die hieruit voortkomen. Als het slecht weer is in september ondervinden bewoners weinig overlast omdat ze weinig buiten zijn. Het wespennest kan dan tijdens deze belangrijke fase van de paring in alle rust zijn nieuwe generaties veilig stellen.

Winter

De winter heeft de minste invloed op het aantal wespennesten die wij kunnen verwachten. Over het algemeen liggen de koninginnen op een beschut plekje in winterslaap.

Er wordt vaak beweerd dat een zeer strenge winter dodelijk is voor de koninginnen in winterslaap. De oorzaak van weinig wespenoverlast tijdens de zomer wordt dan toegedicht aan een strenge winter. Wij willen dit graag nuanceren. Een koningin in winterslaap op een beschutte plek is bestand tegen zeer koude temperaturen. Wij denken vooral dat de stabiliteit van de kou van belang is. Volgens ons zijn plotselinge temperatuurstijgingen en dalingen tijdens de winter het meest risicovol, dus niet de temperatuur opzich.

Voedsel, Flora en Fauna

Het klimaat is indirect ook van invloed op het aantal wespennesten vanwege andere insecten en planten die hier gevoelig voor zijn. Wespen hebben andere insecten nodig voor hun eiwitten en voor de larven. Ook de suikers in bloemen en plantensappen zijn belangrijk voor de koolhydraten. Wespenkoninginnen zijn na het ontwaken extra afhankelijk van deze voedingsstoffen om op kracht te komen.

Biociden

Niet alleen het klimaat is van invloed op het insectenbestand. Ook het gebruik van biociden vormt een gevaar. Door sterfte onder verschillende insectensoorten zoals de honingbij raakt de voedselkringloop in gevaar. De wespen lijden hier vanzelfsprekend ook onder.

Weinig voedsel

Tijdens het voorjaar worden de meeste koninginnen wakker uit hun winterslaap. Ze zijn dan nog erg kwetsbaar en moeten tegelijkertijd veel werk verrichten voor de aanvang van het wespennest. Wanneer er onvoldoende voedsel is kunnen ze te verzwakt raken en uiteindelijk sterven. Om in leven te blijven moeten de koningin dus op het juiste moment uit haar winterslaap komen wanneer de flora en fauna om haar heen al goed op gang zijn gekomen.

Wat kunnen wij nu met seizoen 2024 verwachten?

Om een goede verwachting te scheppen kijken wij dus vooral naar de voorgaande jaren. Hoe druk was het op welk moment in samenhang met de weersomstandigheden? Vorig jaar 2023 hebben we een matige natte zomer gehad. De meldingen begonnen pas half augustus flink toe te nemen terwijl dat normaal eind juni al gebeurt.

September was vorig jaar de drukste maand met de bestrijding van wespennesten. Normaal gesproken hebben de wespenbestrijders het juist het drukst tijdens de maand Juli. Kortom, het wespenseizoen schoof met bijna 2 maanden op.

Vorig jaar eveneens matig seizoen

Het was vorig jaar eveneens een matig seizoen qua aantallen wespennesten. Men zou denken dat dit een nadelige invloed heeft op het seizoen wat nu voor de deur staat. Echter, die septembermaand lijkt alles rechtgezet te hebben. Bovenstaande informatie vertelt ons namelijk dat het verloop in het najaar van grote betekenis is. Het was weliswaar een matig seizoen, maar cijfermatig was de septembermaand over meerdere jaren gezien gewoon een gemiddelde maand qua aantallen wespennesten.

Eerste kwartaal alweer een vierde warmterecord!

Met andere woorden, op basis van dit gegeven kan er nog van alles gebeuren. Het aantal wespennesten van dit seizoen zal dus vooral afhangen van wat dit voorjaar gaat doen. Het jaargetijde welke veruit de grootste invloed heeft. 14 Maart was alweer het vierde warmterecord dit jaar met zelfs temperaturen van 18 graden.

Wij vermoeden daarom dat de meeste koninginnen al voorzichtig aan het ontwaken zijn terwijl er nog veel risico is op vorst. Dit kan een groot deel van de potentiële wespennesten teniet doen.

Hieronder enkele voorbeelden van bijzondere seizoenen die ons kunnen helpen met de verwachtingen voor dit seizoen.

Bijzondere seizoenen

2021

In de laatste week van Maart had Nederland meerdere dagen te maken met temperaturen tot zelfs boven de 20 graden. Veel koninginnen zijn toen wakker geworden terwijl in April het weertype volledig omsloeg naar langdurige zeer koude periodes met zelfs vorst. De wespenkoninginnen die allen reeds ontwaakt waren hebben het zeer zwaar gehad in deze periode.

Was het echter bij enkel een koude aprilmaand gebleven, dan hadden ze het waarschijnlijk nog wel overleefd. Echter, de maand Mei die hierop volgde was eveneens koud en nat met ook nog eens een flinke voorjaarsstorm op 21 Mei.

Precies deze combinatie met warme temperaturen in het vroege voorjaar en 2 slechte maanden die hierop volgden, heeft vermoedelijk geleid tot veel sterfte onder de koninginnen. De zomer die hierop volgde kende zeer weinig actieve wespennesten. Als de koninginnen in 2021 wat later in het voorjaar wakker waren geworden, dan had het er vermoedelijk heel anders uitgezien. 

2018

Niemand zag het op tijd aankomen. Geen enkel bedrijf waar wij mee samenwerken of die wij überhaupt kennen was in het voorjaar van 2018 voorbereid op wat eraan kwam. Al in de laatste weken van Juni stonden mensen uren in de wacht om een afspraak te kunnen maken voor de bestrijding of het verwijderen van een wespennest.

Er ontstond acuut een tekort aan telefonisten. Snel opschalen aan de telefoon ging nog wel, maar een veel groter probleem bleek eveneens het tekort aan wespenbestrijders en bestrijdingsmiddelen. Het werd een knotsgek wespenseizoen met een hoop paniekvoetbal. Veel bewoners keken met angst naar een wespennest in huis die dagelijks verder groeide omdat de wespenbestrijder geen tijd of geen middelen had. 

Records

2018 was veruit het drukste jaar ooit voor ons. Dit had naar alle waarschijnlijkheid te maken met een 'perfect storm' van seizoensinvloeden. Alle factoren die van invloed zijn op een positief jaar voor wespen klopten rondom dit jaar.

De goede omstandigheden van het najaar 2017 brachten veel nieuwe koninginnen tot stand voor het jaar 2018. De winter was vrij stabiel en in het voorjaar was het rustig en warm zonder extreme schommelingen. Ook de zomer zelf was het weken achtereen ontzettend zonnig. Veel mensen vierden vakantie in Nederland en troffen daarom veel wespennesten aan in de tuin of in hun vakantiewoning.